Pojęcie racjonalizm wywodzi się od łacińskiego ratio oznaczającego rozum oraz rationalis oznaczającego rozumny, rozsądny. Samo pojęcie, a raczej jej założenia sięgają starożytnej Grecji. Za twórcę racjonalizmu powszechnie uważa się Heraklita. Z pewnością był od myślicielem, który zapoczątkował tę postawę. Racjonalizm był wyznawany również w późniejszych czasach, w epoce renesansu. Jednym z bardziej znanych przedstawicieli, który wyznawał racjonalizm, był Jan Kochanowski.
Co to racjonalizm? Powszechnie można powiedzieć, że jest to stanowisko, które podkreśla ważność intelektu, rozumu, racjonalności. Człowiek bowiem powinien posługiwać się rozumiem i tylko jemu ufać. Rozum nie jest tak zdradliwy, jak nasze ludzkie odczucia w postaci smaku, węchu, wzroku czy też słuchu. Racjonalizm jest przeciwieństwem empiryzmu, który głosił, że człowiek może poznać świat wyłącznie poprzez doświadczenia zmysłowe.
Racjonalizm, jak było wspomniane wyżej, wywodzi się z filozofii. Możemy także wyróżnić jak gdyby kilka rodzajów racjonalizmu, m.in. racjonalizm filozoficzny, genetyczny, itp.
Sam Heraklit wprowadził pojęcie rozumu – logos- rządzącego światem. Wywołało to spór między racjonalistami a empirykami. Rozważania racjonalne były propagowane i sprawdzane przez Parmenidesa, Demokryta, jak również Sokratesa, który był zarówno jednym z najbardziej znanych filozofów. Był niezwykle mądry i w bardzo prosty sposób prezentował i uświadamiał ludziom ich niewiedzę oraz hipokryzje, poprzez metody elenktyczne i majeutyczne.
